Zapraszam do mojej Facebookowej grupy:

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.

Badanie sekcyjne (autopsyjne) jest pośmiertnym badaniem ciała pacjenta mającym na celu ustalenie przyczyny zgonu oraz w celu poznania morfologicznego tła choroby i jego konfrontacji z wcześniej poczynionymi obserwacjami klinicznymi. Sekcja tego rodzaju wykonywana jest w prosektoriach szpitali i klinik. Ich celem jest ustalenie przyczyny naturalnego zgonu, potwierdzenie klinicznego rozpoznania procesów chorobowych. Tego rodzaju sekcje nazywa się naukowymi ze względu na ich znaczenie dla rozwoju wiedzy medycznej.

Sekcja zwłok to badanie ciała ludzkiego obejmujące oględziny zewnętrzne oraz oględziny wewnętrzne narządów z pobraniem materiału do dalszych badań. Pobrane podczas sekcji wycinki obligatoryjnie poddane muszą być badaniu histopatologicznemu. W trakcie sekcji zwłok może zaistnieć konieczność zabezpieczenia materiału do przeprowadzenia badań mikrobiologicznych i/lub toksykologicznych płynów i/lub wycinków z narządów.

Podstawą wykonywania i zasad przeprowadzania tzw. szpitalnych sekcji zwłok są:

1. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej

2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2017 r. w sprawie standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w dziedzinie patomorfologii

3. Standardy organizacyjne oraz standardy postępowania w patomorfologii.

Z reguły sekcje wykonuje się po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu, są jednak wyjątki od tej reguły. Po zaistnieniu określonych warunków, za zgodą kierownika zakładu leczniczego lub upoważnionego przez niego lekarza sekcję można wykonać wcześniej. Przypadki takie to:

1. gdy wymagają tego ważne względy naukowe,

2. gdy zachodzi potrzeba pobrania tkanek ze zwłok, dla celów leczniczych,

3. diagnostyka pośmiertna:

• podejrzenie obecności zatoru powietrznego,

• przetoczenie niezgodnej grupowo krwi (2-4 godz.),

• zatrucie niektórymi środkami chemicznym.

Decyzję o przeprowadzeniu sekcji zwłok podejmuje na wniosek ordynatora oddziału, na którym doszło do zgonu pacjenta, dyrektor ds. medycznych. Podpisany wniosek o zaniechanie lub wykonanie sekcji należy dołączyć do dokumentacji medycznej zmarłego pacjenta. Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu nie są poddawane sekcji, jeżeli przedstawiciel ustawowy zmarłego wyraził sprzeciw lub uczyniła to osoba za życia, tu też istnieją odstępstwa od reguły, ale o tym później.

Zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu, mogą być poddane sekcji w przypadku gdy:

1. zgon nastąpił przed upływem 12 godzin od przyjęcia do szpitala, jeśli prokurator odstąpił od zlecenia sekcji sądowo-lekarskiej

2. zgon nagły, tj. w czasie krótszym niż 2 godziny od wystąpienia objawów chorobowych

3. nie ma możliwości określenia jednoznacznie przyczyny zgonu

4. zgon związany z zabiegami operacyjnymi i inwazyjnymi diagnostycznymi

5. w celu poznania morfologicznego tła choroby i jego konfrontacji z wcześniej poczynionymi obserwacjami klinicznymi

6. zgon w przypadku istnienia trudności diagnostycznych w czasie hospitalizacji lub w przypadku braku odpowiedzi na zastosowane leczenie

7. kobiety ciężarne i położnice

8. dzieci do 1 roku życia – o ile nie mają postawionej diagnozy choroby letalnej

9. zgon z powodu powikłań po wdrożonej terapii

10. w przypadkach określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

11. w przypadku zaistnienia istotnego zdarzenia niepożądanego, jak niewłaściwa droga podania leku etc.

Osoby uprawnione do wykonywania sekcji:

- lekarz (obducent), tj.

1. specjalista patomorfolog,

2. lekarz posiadający specjalizację II lub I stopnia z patomorfologii,

lekarz w trakcie specjalizacji z patomorfologii pod nadzorem lekarza specjalisty,

• technik/laborant sekcyjny (preparator) – osoba z odpowiednimi kwalifikacjami, wykonuje czynności przygotowawcze, a podczas autopsji czynności pomocnicze pod nadzorem i na polecenie lekarza obducenta.

Podczas sekcji badaniem należy objąć trzy jamy ciała: czaszkę, klatkę piersiową oraz jamę brzuszną. Ponadto należy zawsze zbadać gruczoły piersiowe, obwodowe węzły chłonne oraz jądra. Jeśli są wskazania, dodatkowo bada się kręgosłup. Stawy, kości etc., a w przypadku podejrzenia chorób hematologicznych obowiązkowo szpik kostny.

W zależności od dostępnych danych klinicznych należy dobrać odpowiednią technikę sekcyjną w przypadku zatorowości płucnej, odmy opłucnowej, podejrzenia zatoru powietrznego, podejrzenia wczesnego zawału serca, podejrzenia chorób hematologicznych oraz chorób ośrodkowego układu nerwowego.

Do badania histopatologicznego należy pobrać zawsze wycinki z: serca (ze ściany tylnej, przedniej i przegrody międzykomorowej; 3 wycinki), płuc (2 wycinki), wątroby (1 wycinek) i nerek (2 wycinki), mózgu (minimum 6 wycinków z wybranych okolic: płat czołowy z zakrętem obręczy, skroniowy, ciemieniowy, potyliczny wraz z oponą miękką, jądra podstawy, hipokamp, pień mózgu, móżdżek z jądrem zębatym) oraz ze znalezionych zmian morfologicznych i/lub chorobowych. patomorfologicznych.

Protokół sekcyjny.

Protokół sekcyjny jest sporządzony w języku polskim. Lekarz wykonujący sekcję jest zobowiązany do opracowania wstępnego rozpoznania w formie protokołu wstępnego, zazwyczaj bezpośrednio po wykonaniu autopsji, a po wykonaniu badań histopatologicznych pobranych podczas sekcji wycinków sporządza protokół ostateczny.

Protokół wstępny winien zawierać:

1) rozpoznanie kliniczne;

2) opis zmian na podstawie oględzin zewnętrznych i wewnętrznych zwłok;

3) informację o pobranych wycinkach do badania patomorfologicznego oraz ewentualnie innych

materiałach pobranych do badań;

4) podejrzewaną lub wstępną przyczynę zgonu. Wstępne rozpoznanie obejmuje informacje o:

1. chorobie zasadniczej (choroba wyjściowa/pierwotna)

– jednostka chorobowa, stan po zabiegu chirurgicznym lub inny zespół zmian, których następstwa spowodowały zgon. W przypadku braku wykładników morfologicznych choroby zasadniczej dopuszczalne jest wykorzystanie rozpoznania klinicznego z zaznaczeniem „na podstawie rozpoznania klinicznego”, np.: cukrzyca typu 2 (na podstawie rozpoznania klinicznego),

2. następstwach choroby zasadniczej/pierwotnej

– zmiany morfologiczne (choroby główne) obrazujące patogenezę zgonu, w miarę możliwości uszeregowane od choroby zasadniczej do bezpośredniej przyczyny zgonu,  zmiany dodatkowe/choroby towarzyszące

– inne stwierdzone w czasie badania sekcyjnego zmiany morfologiczne (jednostki chorobowe, odchylenia w budowie anatomicznej, pourazowe, pooperacyjne).

Protokół ostateczny sekcyjny zawiera:

1) rozpoznanie kliniczne;

2) opis oględzin zewnętrznych i wewnętrznych;

3) ocenę mikroskopową pobranego materiału oraz wyniki ewentualnych innych badań;

4) rozpoznanie sekcyjne, tj. rozpoznanie patomorfologiczne uwzględniające wyniki oceny

mikroskopowej pobranych wycinków ze wskazaniem bezpośredniej przyczyny zgonu.

Czy rodzina zmarłego ma wpływ na to czy w szpitalu zostanie wykonana sekcja zwłok?

Rodzina zawsze ma prawo poprosić o przeprowadzenie badania autopsyjnego, szpital nie ma jednak obowiązku przeprowadzenia jej w takiej sytuacji. Co do wyrażenia sprzeciwu wobec planowanej sekcji, o ile któryś z członków rodziny nie jest przedstawicielem ustawowym chorego, w uzasadnionych przypadkach sekcję zwłok można przeprowadzić mimo sprzeciwu najbliższych (w przypadku niemożliwości dokładnego określenia przyczyny zgonu, nawet sprzeciw przedstawiciela ustawowego nie musi być brany pod uwagę).

Pacjent może wyrazić brak zgody na przeprowadzenie sekcji zwłok po własnej śmierci. Procedura jest prosta – wystarczy ustnie lub też pisemnie wyrazić taki sprzeciw przed przyjęciem, po przyjęciu bądź w trakcie pobytu w szpitalu. Jednak nawet taki sprzeciw w momencie braku możliwości określenia przyczyny zgonu nie jest dla placówki medycznej wiążący.